Σεξουαλική ζωή στην εφηβεία: Οι κίνδυνοι και οι σύγχρονες αντισυλληπτικές μέθοδοι

qwer.jpg

Οι κορυφαίες εξελίξεις σε ό,τι αφορά στους τομείς της Μαιευτικής και Γυναικολογίας, τα κρίσιμα ζητήματα και οι καινοτομίες που σχετίζονται με τη σεξουαλική ζωή και την κύηση στην εφηβεία, καθώς και το μείζον θέμα της αντισύλληψης, βρέθηκαν στο επίκεντρο του 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας που πραγματοποιήθηκε από τις 5 έως τις 7 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη.

Στο Συνέδριο, το οποίο οργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Παιδικής και Νεανικής Γυναικολογίας σε συνεργασία με την Β´ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αρεταίειον» και την Α´ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, διακεκριμένοι επιστήμονες μίλησαν για θέματα τα οποία αντιμετωπίζουν καθημερινά Νεογνολόγοι, Παιδίατροι, Γυναικολόγοι, Ενδοκρινολόγοι και ιατροί Γενικής Ιατρικής, αποκαλύπτοντας την ανάγκη για ενημέρωση και τη σημασία της σωστής πληροφόρησης σε ό,τι αφορά στην προστασία των νέων γυναικών σήμερα.

«Ζούμε σε μία εποχή έντονης σεξουαλικοποίησης σε όλες τις ηλικίες»

Το πρόγραμμα ήταν «πλούσιο» και περιελάμβανε μια σειρά από στοιχεία ερευνών, σε ό,τι αφορά στη σεξουαλική ζωή των νέων και τους κινδύνους με τους οποίους βρίσκονται αντιμέτωποι.

Στο θέμα των κινδύνων της σεξουαλικής ζωής στην εφηβεία αναφέρθηκε εκτενώς ο κ. Λουκάς Αθανασιάδης, αναπληρωτής καθηγητής του Ιατρικού Τμήματος του ΑΠΘ, ψυχίατρος-σεξολόγος. Ο κ. Αθανασιάδης μίλησε για το θέμα της έντονης σεξουαλικοποίησης το οποίο, όπως υπογράμμισε, αποτελεί δυστυχώς χαρακτηριστικό της εποχής μας, παρουσιάζοντας παράλληλα τα σοκαριστικά ποσοστά των νεαρών θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης στις μέρες μας.

Όπως χαρακτηριστικά είπε, «ζούμε σε μία εποχή έντονης σεξουαλικοποίησης σε όλες τις ηλικίες», σημειώνοντας πως το φαινόμενο αυτό είναι εμφανές παντού, ακόμη και στις διαφημίσεις που τα παιδιά βλέπουν στην τηλεόραση ή το Διαδίκτυο. Οι πληροφορίες αυτές, σύμφωνα με τον κ. Αθανασιάδη, επηρεάζουν την αντίληψή μας για τη σεξουαλικότητα -κυρίως σε ό,τι αφορά στην εφηβεία- και την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των εφήβων, την ώρα μάλιστα που βιώνουν μία σειρά από ορμονικές αλλαγές.

«Πρόκειται για μια ιδιαίτερα δύσκολη και κρίσιμη ηλικία για τους εφήβους και όλα αυτά ενώ το ενδιαφέρον αυξάνεται για το άλλο φύλο και αρχίζει η σεξουαλική δραστηριότητα και συνεπώς οι κίνδυνοι, όπως οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και το απροφύλακτο σεξ», τόνισε.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Αθανασιάδης μίλησε για το ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και εφήβων αλλά και το θέμα του sex trafficking, κάνοντας λόγο για αριθμούς που εντυπωσιάζουν. Σύμφωνα με τον ίδιο, σήμερα πάνω από 4,5 εκατ. νέοι έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και 5,5 εκατομμύρια παιδιά ήταν θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση ή μαύρη εργασία. Αναφερόμενος στις επιπτώσεις της σεξουαλικής εκμετάλλευσης υπενθύμισε, μάλιστα στο κοινό, το γεγονός ότι η εφηβεία αποτελεί μία περίοδο αλλαγών και υπογράμμισε πως «είναι υποχρέωσή μας να πάρουμε τα αποτελεσματικά μετρά που χρειάζονται».

Οι κίνδυνοι της κύησης στην εφηβεία και η σημασία της αντισύλληψης

Τον λόγο πήρε ο κ. Νικόλαος Σαλάκος, Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού Αντισύλληψης και Αναπαραγωγικής Υγείας, ο οποίος μίλησε για το κρίσιμο θέμα της κύησης στην εφηβεία και τους κινδύνους που κρύβει.

Σχολιάζοντας τα παγκόσμια δεδομένα αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, ο κ. Σαλάκος είπε πως σήμερα, μία στις τρεις κυήσεις είναι ανεπιθύμητες και ότι δυστυχώς, τα στοιχεία για τις εκτρώσεις παραμένουν εξίσου ανησυχητικά.  Για αυτό, όπως σημείωσε, η σημασία της ενημέρωσης είναι αναγκαία.

«Οι έφηβες δεν έχουν επαρκή ενημέρωση», είπε, προσθέτοντας πως το Διαδίκτυο αποτελεί ακόμη μία «παγίδα» για τους νέους σήμερα. Κατά τον κ. Σαλάκο, η σημασία της αντισύλληψης στις νεαρές ηλικίες είναι κρίσιμη και σίγουρα, «πρέπει να δούμε όλες τις επιπλοκές που μπορεί να δημιουργηθούν μέσα στην εγκυμοσύνη». Όπως εξήγησε, υπάρχει αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, αποβολές και πρόωροι τοκετοί. Υπάρχουν ακόμη τα προβλήματα της υπερτασικής νόσου της κύησης, των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων (όπως της μόλυνσης από HIV), της αναιμίας της κύησης και φυσικά, της αναστολής της ανάπτυξης στον σκελετό της έφηβης. Ο κίνδυνος προώρου τοκετού είναι, επίσης, υψηλός στις έφηβες. Για την ακρίβεια, όσο μικρότερη είναι η ηλικία της εγκύου, τόσο υψηλότερη είναι η πιθανότατα προώρου τοκετού.

Παράλληλα, ενημέρωσε το κοινό ότι κάθε χρόνο, 3,9 εκατ. έφηβες (15-19 ετών) υποβάλλονται σε επισφαλείς τεχνητές εκτρώσεις καθώς και πως σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, ο αριθμός των εκτρώσεων κυμαίνεται στις 80.000 -αν και εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερος. Το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς, όπως είπε ο κ. Σαλάκος, στην Ελλάδα συγκεκριμένα, οι έφηβες βρίσκονται σε αρνητική θέση σε ό,τι αφορά στην πρόληψη των ανεπιθυμήτων κυήσεων. Και αυτό διότι σε αντίθεση με άλλες χώρες, στην Ελλάδα το ποσοστό χρήσης αντισυλληπτικού δισκίου είναι πολύ χαμηλό -και η χρήση αντισυλληπτικών είναι άκρως σημαντική για την προστασία των εφήβων.

«Πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά. Να πάμε στα σημεία στα οποία μπορούν να εκπαιδευτούν μέσω των δήμων ή ακόμη και των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, καθώς και να τα ενημερώνουμε μέσω ειδικών επαγγελματιών υγείας», πρόσθεσε, τονίζοντας πως και οι ίδιοι οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να εκπαιδεύονται σωστά.

Η πρόληψη, λοιπόν, των ανεπιθυμήτων κυήσεων καθώς και άλλων σεξουαλικών-αναπαραγωγικών κινδύνων είναι απίστευτα σημαντική στις μέρες μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία, σύμφωνα με τον κ. Σαλάκο, πως οι έφηβες έχουν ανάγκη ενημέρωσης σε θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και την ίδια ώρα, χρειάζονται να έχουν άμεση πρόσβαση σε κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού και κυρίως, άμεση πρόσβαση σε όλες τις αντισυλληπτικές μεθόδους.

Τα σύγχρονα αντισυλληπτικά και ο κολπικός δακτύλιος

Στα οφέλη της αντισύλληψης -και δη των πλέον σύγχρονων μεθόδων, όπως ο κολπικός δακτύλιος και τα POPs (Aντισυλληπτικά δισκία Μόνο με Προγεσταγόνο)- για την υγεία των εφήβων, αναφέρθηκε από την πλευρά του ο κ. Παναγιώτης Τσικούρας, Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας του ΔΠΘ και Διευθυντής του Τμήματος Οικογενειακού Προγραμματισμού.

Πιο αναλυτικά, ο κ. Τσικούρας μίλησε για τις νεότερες αντισυλληπτικές μεθόδους στη χώρα μας, εκφράζοντας την ελπίδα του οι μέθοδοι αυτοί θα μπορέσουν να προάγουν το πνεύμα της αντισύλληψης, το οποίο στη χώρα μας είναι πολύ περιορισμένο, ειδικότερα σε ό,τι αφορά στην ορμονική αντισύλληψη.

Όπως είπε, τα ποσοστά στη χώρα μας δεν είναι θετικά όσον αφορά στη δια του στόματος χορήγηση αντισυλληπτικών, ενώ υπογράμμισε πως από το 2016 είναι διαθέσιμη στη χώρα μας η χορήγηση αντισύλληψης μέσω του κόλπου, δηλαδή, ο κολπικός δακτύλιος.

Στο σημείο αυτό, ο καθηγητής αναφέρθηκε εκτενώς στους κύριους στόχους της ορμονικής αντισύλληψης στις γυναίκες και το πώς μπορούν να τις προστατέψουν. Ποιοι είναι αυτοί; Η αποτελεσματικότητα (δηλαδή η αποφυγή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης), η ανεκτικότητα (το χαμηλό ποσοστό ανεπιθυμήτων ενεργειών), ο έλεγχος του κύκλου (η μείωση των ακανόνιστων αιμορραγιών) και η ευκολία (η αποφυγή καθημερινής χρήσης). Δεδομένων των παραπάνω στοιχείων -και συνεπώς των πλεονεκτημάτων των σύγχρονων μεθόδων ορμονικής αντισύλληψης- ο κ. Τσικούρας υπογράμμισε πως πρέπει να βάλουμε τέλος στους μύθους που έχουν επικρατήσει σε ό,τι αφορά στον κολπικό δακτύλιο αλλά και τα σύγχρονα αντισυλληπτικά.

«Οι γυναίκες δεν πρέπει να έχουν κανέναν ενδοιασμό», τόνισε, σημειώνοντας πως η τοποθέτηση του δακτυλίου δεν είναι επώδυνη, καθώς και ότι η συνολική έκθεση σε αιθινυλοιστραδιόλη με τον δακτύλιο είναι κατά 50% μικρότερη σε σχέση με το χάπι. Ανέφερε, επίσης, πως ο κολπικός δακτύλιος έχει υψηλότατη αποτελεσματικότατα και προσφέρει άριστο έλεγχο του κύκλου και καλή αντισυλληπτική δράση. Στην ουσία, πρόκειται για ένα εύκαμπτο διαφανές πλαστικό δαχτυλίδι το οποίο τοποθετείται με μεγάλη ευκολία μία φορά τον μήνα στον κόλπο της γυναίκας, προσφέροντας χαμηλή δόση ορμονών για μία περίοδο τριών εβδομάδων. Η συγκεκριμένη μέθοδος αντισύλληψης δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Είναι, όμως, κατά 99% αποτελεσματική όταν χρησιμοποιείται σωστά (ακριβώς όπως και το αντισυλληπτικό χάπι), ενώ σε σχέση με άλλα αντισυλληπτικά παρουσιάζει μικρότερη πιθανότητα ξηρότητας του κόλπου, είναι καλά ανεκτή και σχετίζεται με χαμηλή συχνότητα ανεπιθυμήτων ενεργειών, όπως ο πονοκέφαλος, η ναυτία και η τάση μαστών, επιτυγχάνοντας παράλληλα   εξαιρετικό έλεγχο του κύκλου.

Όσον αφορά στα αντισυλληπτικά χάπια, ο κ. Τσικούρας αναφέρθηκε στο νέο δισκίο που είναι διαθέσιμο στη χώρα μας, κάνοντας λόγο για μία καινοτομία. Και αυτό διότι προσφέρει όλα τα οφέλη μιας σύγχρονης αντισυλληπτικής μεθόδου χωρίς τα μειονεκτήματα του οιστρογόνου και συγκεκριμένα, των παρενεργειών που οφείλονται σε αυτά. Μάλιστα, αποτελεί την καλύτερη ορμονική επιλογή αντισύλληψης για γυναίκες με πονοκεφάλους, αυξημένο βάρος ή καπνίστριες και έχει υψηλή αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα.

qwerty.jpg

Σε κάθε περίπτωση, όποια μέθοδο και αν επιλέξει κάθε γυναίκα, ο κ. Τσικούρος τόνισε πως το πλέον σημαντικό στοιχείο είναι η ενίσχυση του πνεύματος της αντισύλληψης διότι «έτσι προστατεύουμε τη γονιμότητα της γυναίκας η οποία θα τεκνοποιήσει σε ηλικία κατά την οποία θα μπορεί να αναθρέψει τα παιδιά της και την ίδια ώρα, δεν θα έρθει αντιμέτωπη με τους κίνδυνους της άμβλωσης.

Δυστυχώς στην Ελλάδα, αντιμετωπίζουμε τα αντισυλληπτικά με φόβο, την ώρα που παρατηρείται ένας σημαντικός αριθμός εκτρώσεων. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος της ενημέρωσης στις μέρες μας. Πρέπει να υπάρχει καλύτερη ενημέρωση σε ό,τι αφορά στις αντισυλληπτικές μεθόδους που έχουν σήμερα στη διάθεσή τους οι γυναίκες -όπως τον κολπικό δακτύλιο ή το νέο αντισυλληπτικό χάπι. Και σε μία χώρα όπως η δική μας, η οποία απειλείται από υπογεννητικότητα, η προαγωγή του πνεύματος της αντισύλληψης είναι απίστευτα σημαντική.

Στην ιστοσελίδα prosexo.gr, που βρίσκεται υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού, Αντισύλληψης και Αναπαραγωγικής Υγείας, θα ενημερωθείτε έγκυρα για όλες τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά στην αντισύλληψη και την αναπαραγωγική υγεία.

Progestogen Only Pills (POPs)

567.jpg

 

Τα από του στόματος αντισυλληπτικά αποτελούν την πιο κοινή μέθοδο αντισύλληψης στις περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο, καθώς υπολογίζεται ότι 100 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως καταφεύγουν στην χρήση αυτών. Το γεγονός αυτό, στρέφει το επιστημονικό ενδιαφέρον στην ανεύρεση ολοένα και περισσότερων τεχνικών βελτίωσης της αντισυλληπτικής αυτής μεθόδου.[1,2] Το 1960 κυκλοφόρησε το πρώτο συνδυασμένο αντισυλληπτικό δισκίο (Combined Oral Contraceptive), το οποίο περιείχε 150μg μεστρανόλης με 9.85mg νορεθυνοδρέλης. Η περιεκτικότητά του τόσο σε οιστρογόνο όσο και σε προγεσταγόνο ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με την αντίστοιχη της νέας γενιάς συνδυασμένων αντισυλληπτικών δισκίων, τα οποία αποτελούν μια ασφαλή και ιδιαίτερα διαδεδομένη μέθοδο αντισύλληψης στις μέρες μας. Όμως, οι πολλαπλές ανεπιθύμητες ενέργειες που προκαλούνται κυρίως απο τα οιστρογόνα, όπως ναυτία, κεφαλαλγία, μαστοδυνία και γενικευμένο οίδημα, τα καθιστούν μη ανεκτά από αρκετές γυναίκες, με αποτέλεσμα την αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων αντισύλληψης.

Το 1970, με αφορμή την αυξημένη συσχέτιση της χρήσης οιστρογόνων με  θρομβοεμβολικά επεισόδια,  κυκλοφόρησαν τα πρώτα αντισυλληπτικά δισκία τα οποία περιείχαν μόνο προγεσταγόνο (Progestogen Only Pill). Χαρακτηριστικό των δισκίων αυτών εκτός από την έλλειψη οιστρογόνου, ήταν η χαμηλότερη δόση και του προγεσταγόνου σε σχέση με τα COCs και το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους ήταν η δυνατότητα χρήσης τους κατά τη διάρκεια του θηλασμού[3]. Παρόλα αυτά εμφάνιζαν πολυάριθμα μειονεκτήματα, με κυρίαρχο την αποτυχία αναστολής της ωοθυλακιορρηξίας σε σχέση με τα COCs έως και 50%.

Η αντισυλληπτική ικανότητα των κλασικών ΡΟΡs βασίζεται στην μείωση της κινητικότητας των κροσσών των σαλπίγγων, στις μορφολογικές μεταβολές του ενδομητρίου και κυρίως στην αλλαγή του ιξώδους της τραχηλικής βλέννης[4], επηρεάζοντας έτσι την βιωσιμότητα και την ικανότητα διείσδυσης του σπέρματος. Όμως, ο τρόπος αυτός δράσης είναι άμεσα συνδεδεμένος με τα επίπεδα προγεστερόνης στον ορό, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη ενός αυστηρού δοσολογικού σχήματος. Με άλλα λόγια, η αποτελεσματικότητα αυτών έπεφτε κατακόρυφα στην περίπτωση που παρουσιαζόταν καθυστέρηση στη λήψη μεγαλύτερη των τριών ωρών.  

Η ανακάλυψη της νέας γενιάς POPs τα οποία περιέχουν 75μg δεσογεστρέλης αποτέλεσε επανάσταση στον τομέα των αντισυλληπτικών δισκίων. Η μετατροπή της δεσογεστρέλης στον ενεργό μεταβολίτη της, ετονογεστρέλη[5], την καθιστά πιο ισχυρή και πιο εκλεκτική όσον αφορά στους υποδοχείς ανδρογόνων[6] σε σχέση με τα κλασικά POPs, οδηγώντας έτσι στην επίτευξη αναστολής της ωοθυλακιορρηξίας χωρίς την παρουσία ανεπιθυμήτων ανδρογονικών επιπλοκών. Έτσι, σε αντίθεση με τα κλασικά ΡΟΡs, ο πρωταρχικός μηχανισμός δράσης των δισκίων με 75μg δεσογεστρέλη είναι η αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας, ενώ δευτερεύοντα μηχανισμό αποτελεί η αλλαγή του ιξώδους της τραχηλικής βλέννης, ενισχύοντας έτσι το αντισυλληπτικό αποτέλεσμα. Παράλληλα, ο διαφορετικός αυτός μηχανισμός δράσης σε σύγκριση με τα κλασικά δισκία, καθιστά πιο ευέλικτο το δοσολογικό σχήμα, παρέχοντας αποτελεσματικότερη αντισυλληπτική κάλυψη, αφήνοντας μεγαλύτερο περιθώριο καθυστέρησης λήψης έως και δώδεκα ώρες[7].

Λαμβάνοντας υπ΄όψιν τις περιπτώσεις γυναικών που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία, όπως καπνίστριες, παχύσαρκες, θηλάζουσες ή γυναίκες με ιστορικό ημικρανιών, τα POPs αποτελούν μονόδρομο. Η ανακάλυψη των δισκίων 75μg δεσογεστρέλης αποτελούν μια ιδιαίτερα αποτελεσματική εναλλακτική μέθοδο αντισύλληψης, παρουσιάζοντας συγκρίσιμα ποσοστά αντισύλληψης με εκείνα των COCs, παρακάμπτοντας ταυτόχρονα τις ανεπιθύμητες ενέργειες των οιστρογόνων.

 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1.       Dawe F, Rainford L. Contraception and Sexual Health, 2003. London, UK: Office for National Statistics, 2003.

2.       Milsom I. Longitudinal studies of birth control and pregnancy outcome among women in an urban Swedish population. In: Glasier A, Wellings K, Critchley H (eds), Contraception and Contraceptive Use. London, UK: RCOG Press, 2005.

3.       Kelsey JJ. Hormonal contraception and lactation. J Hum Lact 1996; 12: 315–318.

4.       McCann MF, Potter LS. Progestin-only oral contraception: a comprehensive review. Contraception 1994; 50(Suppl. 1):9–195.

5.       Viinikka L, Ylikorkala O, Vihko R, Hasenack HG,Nieuwenhuyse H. Metabolism of a new synthetic progestogen,Org 2969, in female volunteers. The distribution and excretionof radioactivity after an oral dose of the labeled drug. Acta Endocrinol 1980; 93: 375–379

6.       Kloosterboer HJ, Vonk-Noordegraaf CA, Turpijn EW. Selectivity in progesterone and androgen receptor binding of progestogens used in oral contraceptives. Contraception 1988;38: 325–332.

Korver T, Klipping C, Heger-Mahn D, Duijkers I, van Osta G,Dieben T. Maintenance of ovulation inhibition with the 75 μg desogestrel-only contraceptive pill (Cerazette) after scheduled 12-hour delays in tablet intake. Contraception 2005; 71: 8–13.

Εφηβεία και αναπαραγωγή: Η σημασία της αντισύλληψης και της έγκυρης ενημέρωσης

Η αναπαραγωγή κατά τη διάρκεια της εφηβείας καθώς και όλες οι εξελίξεις που αφορούν στο μείζον θέμα της αντισύλληψης βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο του 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην Αίγλη Ζαππείου από τις 6 έως τις 8 Οκτωβρίου και το οποίο παρακολούθησε πλήθος ιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού, σπουδαστών και επιστημόνων υγείας.

Τη συζήτηση άνοιξε πρώτος ο Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού Αντισύλληψης και Αναπαραγωγικής Υγείας, κ. Νικόλαος Σαλάκος.

efiveia_1.jpg

 

Κυήσεις, τοκετός και εκτρώσεις στην εφηβεία. Το πρώτο «κεφάλαιο» ήταν «πλούσιο» και περιλάμβανε μια σειρά από στοιχεία ερευνών που αφορούσαν ως επί το πλείστον, στην ελληνική πραγματικότητα.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, στη χώρα μας; Σύμφωνα με έρευνες που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας στην Ελλάδα γίνεται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 14 ετών, ενώ το 2010 το 20% των εφήβων στην Ελλάδα είχαν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή έναντι 16% το 2007. Όσον αφορά στον αριθμό των εκτρώσεων, κυμαίνονταν στις 80.000 το 2008.

Γιατί είναι αναγκαία η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των εφήβων

Αναφερόμενος στο θέμα των ανεπιθύμητων κυήσεων, ο κ. Σαλάκος είπε πως τα στοιχεία δείχνουν ότι όσο πιο νωρίς ξεκινά η σεξουαλική επαφή για τους νέους και όταν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες γνώσεις, τότε οι έφηβοι βρίσκονται -στις περισσότερες περιπτώσεις- αντιμέτωποι με ένα κρίσιμο δίλημμα: Παιδί ή έκτρωση;

Δυστυχώς, όπως τόνισε ο καθηγητής, η εγκυμοσύνη κατά τη διάρκεια της εφηβείας συνοδεύεται συνήθως από πολλές επιπλοκές, τις οποίες οι γιατροί καλούνται να αντιμετωπίσουν, όπως η υπέρταση, η αναιμία και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

«Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι οι νεαρές εγκυμονούσες δεν έχουν τη σωστή ενημέρωση αλλά ούτε και την απαραίτητη κάλυψη από το κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον», πρόσθεσε ο κ. Σαλάκος, σημειώνοντας ότι οι οργανισμοί των εφήβων βρίσκονται ακόμη σε ανάπτυξη για αυτό και μια εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές.

Στο σημείο αυτό, ο κ. Σαλάκος τόνισε την ανάγκη της πραγματοποίησης προγεννητικού ελέγχου στις έφηβες και αποκάλυψε ότι τα ποσοστά συγγενών ανωμαλιών του εμβρύου είναι σχεδόν ίδια σε κορίτσια κάτω των 19 και σε γυναίκες πάνω από 35 ετών.

«Αυτά τα κορίτσια, λοιπόν, πρέπει να προσέχουν», υπογράμμισε και παρέθεσε στοιχεία από έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σύμφωνα με τα οποία η προγεννητική θνησιμότητα είναι υψηλότερη στις εφηβικές κυήσεις.

Συνεπώς, σύμφωνα με τον καθηγητή, οι έφηβες έχουν ανάγκη ενημέρωσης σε θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, άμεσης πρόσβασης σε κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού και άμεσης πρόσβασης σε όλες τις αντισυλληπτικές μεθόδους, ενώ είναι απαραίτητο να βρίσκεται δίπλα τους ένα ιατρικό περιβάλλον το οποίο θα μπορούν να εμπιστευτούν.

Η σημασία της συμβουλευτικής των νέων

Τον λόγο πήρε ο Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας του Α.Π.Θ. κ. Δημήτριος Βαβίλης. Ο καθηγητής ξεκίνησε την ομιλία του τονίζοντας τα προβλήματα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της εφηβείας, αυτής της μεταβατικής περιόδου για τη ζωή των νέων, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συμβουλευτικής των νέων

Όπως ανέφερε ο κ. Βαβίλης, όταν μια έφηβη προχωρά σε έκτρωση, αυτό σημαίνει ότι είχε μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και συνεπώς ελλιπής ενημέρωση όσον αφορά στο κομμάτι της αντισύλληψης.

Τα νεότερα αντισυλληπτικά

Στις μεθόδους αντισύλληψης αναφέρθηκε και ο επόμενος ομιλητής του συνεδρίου, ο Καθηγητής και Διευθυντής της Μονάδος Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Δ.Π.Θ., κ. Γεώργιος Γαλάζιος. Ο κ. Γαλάζιος μίλησε για τα νεότερα αντισυλληπτικά και συγκεκριμένα για τα αντισυλληπτικά 4ης γενιάς, υπογραμμίζοντας και εκείνος πως για κάθε μέθοδο αντισύλληψης, χρειάζεται η σωστή διαπαιδαγώγηση.

Υγεία για Όλους

Η συζήτηση για το κρίσιμο ζήτημα της αναπαραγωγής στην εφηβεία έκλεισε με την ομιλία της κυρίας Ελένης Σωτηροπούλου, Προέδρου του νέου επιχειρησιακού προγράμματος δράσης, για την προάσπιση της υγείας ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, «Υγεία για Όλους», μια οργάνωση η οποία τα τελευταία χρόνια έχει προσφέρει πολύτιμη βοήθεια σε χιλιάδες συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη: Από παιδιατρικούς ελέγχους και κλινικές εξετάσεις ενηλίκων μέχρι εμβολιασμούς και γυναικολογικές εξετάσεις.

Πώς μπορούν να προστατευτούν οι έφηβοι

Πρόληψη και σωστή ενημέρωση. Αυτές είναι οι δύο παράμετροι που, σύμφωνα με τους ειδικούς οι οποίοι μίλησαν στο συνέδριο για το ευαίσθητο θέμα της αναπαραγωγής στην εφηβεία, μπορούν να αποτρέψουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και κυρίως, να προστατέψουν τις έφηβες από τις επιπλοκές (κοινωνικές και φυσικά σωματικές) που μια κύηση μπορεί να έχει. Οι γονείς, η κοινωνία και φυσικά το σχολείο, οφείλουν να στηρίζουν τους νέους και τις νέες, να τους προσφέρουν τη βοήθεια που χρειάζονται αλλά προπάντων, να τους παρέχουν τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να είναι σε θέση να προφυλάσσουν τον εαυτό τους. Από το προφυλακτικό, μέχρι τα νεότερα αντισυλληπτικά χάπια και τον κολπικό δακτύλιο. Υπάρχουν τρόποι για αποτελεσματική αντισύλληψη και όσο η τεχνολογία προχωρά, συνεχώς βελτιώνονται. Το ζήτημα είναι να αποκτήσουν οι νέοι αλλά και οι γονείς τους τις απαραίτητες γνώσεις. Στην ιστοσελίδα prosexo.gr, που βρίσκεται υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού, Αντισύλληψης και Αναπαραγωγικής Υγείας, θα ενημερωθείτε έγκυρα για όλες τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά στην αντισύλληψη και την αναπαραγωγική υγεία.

Μέθοδοι αντισύλληψης

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η πιθανότητα για ένα ζευγάρι που δεν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα γονιμότητας, να επιτύχει εγκυμοσύνη μέσα στον πρώτο χρόνο ελεύθερων επαφών, εφόσον δεν χρησιμοποιεί καμία μέθοδο αντισύλληψης, είναι μεγαλύτερη από 80%.

Ωστόσο, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, τα αποκαρδιωτικά δεδομένα για την χώρα μας σήμερα είναι: Ο αριθμός των εκτρώσεων αγγίζει τις 40.000 τον χρόνο, ένα ποσοστό της τάξης του 20% του συνόλου των κυήσεων είναι ανεπιθύμητες και ανά  1000 έφηβες ηλικίας 15-19 ετών, εκ των οποίων οι έξι από αυτές είναι ηλικίας κάτω των 17 ετών, συμβαίνουν εννέα κυήσεις.

 

 

Είναι λοιπόν φανερό ότι, όλες οι ενεργά σεξουαλικές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, που δεν επιθυμούν την επίτευξη κύησης, χρειάζονται την εφαρμογή μιας αξιόπιστης αντισυλληπτικής μεθόδου ή συνδυασμό τέτοιων μεθόδων.

Υπάρχει μεγάλη γκάμα αντισυλληπτικών μεθόδων, κατάλληλη για την κάθε ιδιαίτερη περίπτωση γυναίκας, που διαμορφώνεται αναλόγως το κοινωνικό και ιατρικό ιστορικό της.

Μία ιδανική αντισυλληπτική μέθοδος θα έπρεπε να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

100% αντισυλληπτική ικανότητα, άνευ παρενεργειών, απλή στην χρήση, ανώδυνη στην εφαρμογή, χαμηλού κόστους, να μην προσβάλλει πεποιθήσεις, να μην εξαρτάται απ’ την συχνότητα των επαφών, να γίνεται με την διακοπή της πλήρης επάνοδος της γονιμότητας και της φυσιολογίας.

Κάτι τέτοιο ουσιαστικά δεν υπάρχει και για αυτό θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με την περίπτωση.

Όλες οι φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης (θηλασμός, ημερολογιακή μέθοδος, συμπτώματα ωοθυλακιορρηξίας, θερμομετρικό διάγραμμα, διακοπτόμενη συνουσία, αποχή), με εξαίρεση την αποχή, έχουν μεγάλα ποσοστά αποτυχίας και φορτίζουν συναισθηματικά το ζευγάρι δημιουργώντας άγχος και κακή ποιότητα στη σεξουαλική του ζωή.

Στις τεχνικές μεθόδους αντισύλληψης, που είναι διαθέσιμες στη χώρα μας, τα αντισυλληπτικά δισκία και το ανδρικό προφυλακτικό είναι μέχρι στιγμής οι πιο δημοφιλείς μέθοδοι. Ωστόσο, υπάρχουν νεότερες μέθοδοι, εξίσου αποτελεσματικές και πρακτικές, οι οποίες επειδή δεν είναι ευρέως γνωστές, αποφεύγονται.

Ανάμεσα τους είναι: η ενέσιμη οξική-μεδρόξυ-προγεστερόνη, ο κολπικός δακτύλιος αιθυνυλοιστραδιόλης και ετονογεστρέλης, το ενδομητρικό σπείραμα λεβονοργεστρέλης.

Πριν την χορήγηση όλων των αντισυλληπτικών μεθόδων που περιέχουν προγεσταγόνο, οιστρογόνο ή συνδυασμό αυτών απαιτείται η εκτίμηση της αρτηριακής πίεσης της γυναίκας και η λήψη ενός ατομικού και οικογενειακού ιστορικού για τον αποκλεισμό της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης.

 

Από τις υπάρχουσες μεθόδους, η λιγότερο επεμβατική μετά τα αντισυλληπτικά δισκία, είναι ο κολπικός δακτύλιος. Τοποθετείται άπαξ κάθε μήνα για τρεις εβδομάδες και αφαιρείται για μία εβδομάδα, όπου η γυναίκα «βλέπει» περίοδο (αίμα εκ διαφυγής). Μπορεί να τοποθετηθεί και να αφαιρεθεί από την ίδια την γυναίκα και υπερέχει σε σχέση με τα αντισυλληπτικά δισκία ως προς την καλύτερη συμμόρφωση της γυναίκας στην χρήση του, στην μη αύξηση του σωματικού της βάρους και την κατάργηση της πρώτης διάβασης των στεροειδικών ορμονών από το ήπαρ.

Δρα αναστέλλοντας την ωοθυλακιορρηξία και η δράση του αυτή είναι πλήρως αναστρέψιμη με την αφαίρεσή του.

Η αποτελεσματικότητά του είναι πέραν του 99%, όπως και των αντισυλληπτικών δισκίων, εφόσον γίνεται η σωστή χρήση του.

Συστήνεται και για διαταραχές του κύκλου.

Το ενέσιμο προγεσταγόνο χορηγείται ενδομυϊκά κάθε 12 εβδομάδες. Δρα προκαλώντας αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας. Έχει καλή συμμόρφωση, αλλά η δράση του δεν είναι αναστρέψιμη πριν την παρέλευση των 12 εβδομάδων και η γυναίκα δεν «βλέπει» περίοδο μετά τον πρώτο χρόνο χρήσης.

Η αποτελεσματικότητα του είναι πέραν του 99%.

Συστήνεται και για την θεραπεία της ενδομητρίωσης.

Η παρατεταμένη χρήση του προκαλεί μείωση της οστικής πυκνότητας. Στις μακροχρόνιες χρήστριες συστήνεται λήψη ασβεστίου. Με την διακοπή του σκευάσματος, ωστόσο αναμένεται αποκατάσταση της οστικής πυκνότητας εντός 2 ετών.

 

Το ενδομητρικό σπείραμα λεβονοργεστρέλης είναι το πιο επεμβατικό, αφού τοποθετείται απ’ τον γιατρό στην κοιλότητα της μήτρας. Παραμένει και δρα για 3-5 χρόνια. Συστήνεται σε μηνορραγίες και σε γυναίκες που έχουν τεκνοποιήσει κυρίως. Προκαλεί ατροφία του ενδομητρίου εμποδίζοντας την εμφύτευση. Εξαιτίας αυτής της δράσης, σε ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών παρουσιάζεται αμηνόρροια. Επίσης δρα μειώνοντας την κινητικότητα του σπέρματος και στο 1/3 των γυναικών προκαλεί και αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας.

Η αποτελεσματικότητά του είναι πάνω από 99.9% λόγω της διπλής δράσης του (μηχανικής και φαρμακευτικής) στο ενδομήτριο.

Αντένδειξη είναι οι πολυγαμικές σχέσεις λόγω αυξημένης πιθανότητας λοιμώξεων και κατά την τοποθέτησή του είναι η κολπίτιδα και μια πιθανή κύηση.

Οι σύγχρονες μέθοδοι αντισύλληψης είναι ένα προνόμιο των γυναικών στην πρόληψη των ανεπιθύμητων κυήσεων και των κοινωνικών, ηθικών, βιολογικών προεκτάσεων τους. Αποτελεί προσωπική επιλογή της γυναίκας σε συνεννόηση με τον γιατρό ή την μαία που την παρακολουθεί και πρέπει να γίνεται υπεύθυνα ύστερα από την σωστή ενημέρωσή της για τις διαθέσιμες μεθόδους που προσφέρονται, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε μίας και την καθοδήγηση της για την σωστή χρήση της μεθόδου που θα επιλέξει.

 

Μαρία Κατεινά

Φοιτήτρια Τμήματος Μαιευτικής Π.Ε.Ε.Α

Βασίλειος Νίκας

Md, Γυναικολόγος-Μαιευτήρας RCOG

 

Όλα για την αντισύλληψη

Η σεξουαλική επαφή προκαλεί σε πολλά ζευγάρια μεγάλο άγχος λόγω της πιθανότητας σύλληψης.

 

Σήμερα οι γυναίκες έχουν πολλούς τρόπους για αποτελεσματική αντισύλληψη και δικαιούνται να αποφασίζουν εκείνες για τον οικογενειακό τους προγραμματισμό. Παρακάτω περιγράφονται τα αντισυλληπτικά μέσα που διαθέτουμε στη χώρα μας καθώς και κάποιες άλλες μέθοδοι (φυσικές ή χειρουργικές).

Το προφυλακτικό, καθώς και κάποιες ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης που προκαλούν αναστολή της ωορρηξίας -και ως εκ τούτου εμποδίζουν τη σύλληψη- προτιμώνται από γυναίκες που (για θρησκευτικούς κυρίως λόγους) δεν επιθυμούν να εμποδίσουν την εμφύτευση του εμβρύου (όπως γίνεται π.χ. με το σπιράλ χαλκού ή με το χάπι της επόμενης μέρας).

Μέθοδοι «φραγμού»:

Αντρικό προφυλακτικό.

Έχει έως και 98% επιτυχία, αν χρησιμοποιείται σωστά (η αποτελεσματικότητα της μεθόδου μειώνεται σημαντικά αν η χρήση δεν είναι σωστή). Προφυλάσσει από τα περισσότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Χρησιμοποιείστε και μία δεύτερη αντισυλληπτική μέθοδο για πιο σίγουρη αντισύλληψη.

Γυναικείο προφυλακτικό.

Έχει έως και 95% επιτυχία, αν χρησιμοποιείται σωστά (η αποτελεσματικότητα της μεθόδου μειώνεται σημαντικά αν η χρήση δεν είναι σωστή). Προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Στην Ελλάδα είναι κάπως δυσεύρετο και οι γυναίκες δεν το προτιμούν. Χρησιμοποιείστε και μία άλλη μέθοδο για πιο ισχυρή αντισύλληψη.

Γυναικείες ορμονικές μέθοδοι από το στόμα:

Αντισυλληπτικό χάπι συνδυασμού:Έχει επιτυχία 99%. Περιέχει συνδυασμό οιστρογόνου και προγεσταγόνου και η λήψη του πρέπει να είναι καθημερινή με διακοπή μίας εβδομάδας. Δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Καλό είναι να το χρησιμοποιείτε μαζί με προφυλακτικό.  Μπορεί να προκαλέσει ναυτία (συχνά), αλλαγές βάρους (πιο σπάνια) και διαταραχές συναισθήματος. Η αποτελεσματικότητά του επηρεάζεται αρνητικά από τη λήψη κάποιων φαρμάκων. Σε περίπτωση διάρροιας ή εμέτου πιθανόν να μην είναι αποτελεσματικό. Ενημερωθείτε από τον γυναικολόγο σας για τις πιθανές παρενέργειες/αντενδείξεις.

Χάπι προγεστερόνης (mini-pill): 99% αποτελεσματικότητα, αν λαμβάνεται σωστά. Αναμένεται σύντομα η κυκλοφορία του στην Ελλάδα.

Χάπι της επόμενης μέρας: Είναι μία ορμονική αντισύλληψη που λαμβάνεται σε έκτακτες καταστάσεις, όπως όταν σπάσει το προφυλακτικό ή σε περιπτώσεις βιασμού. Συμβουλευτείτε άμεσα το γιατρό σας για πιθανές παρενέργειες.

Γυναικείες ορμονικές μέθοδοι άλλες:

Κολπικός αντισυλληπτικός δακτύλιος. Καινούργιο σχετικά στην Ελλάδα. Επιτυχία άνω του 99%. Είναι ένας ελαστικός εύκαμπτος δακτύλιος που τοποθετείται από την ίδια την γυναίκα στον κόλπο και συγκρατείται εκεί από τους μύες της περιοχής. Δεν γίνεται αισθητός στη γυναίκα αλλά ούτε και στον άντρα κατά τη διάρκεια της επαφής. Αφαιρείται για μία εβδομάδα ώστε να έρθει η περίοδος και επανατοποθετείται ο καινούργιος. Περιέχει συνδυασμό οιστρογόνου και προγεσταγόνου που εκκρίνονται σε χαμηλές δόσεις. Έχει τις ίδιες παρενέργειες όπως και το αντισυλληπτικό χάπι, αλλά πλεονεκτεί αυτού ως προς τη συμμόρφωση της γυναίκας, γιατί δεν χρειάζεται καθημερινή λήψη. Επίσης δεν επηρεάζεται από λήψη άλλων φαρμάκων. Η διάρροια και ο εμετός δεν μειώνουν τη δράση του. Δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Μιλήστε με το γιατρό σας για πιθανές αντενδείξεις.

Αντισυλληπτικές μέθοδοι μακροχρόνιας δράσης:

Σπιράλ χαλκού: Αποτελεσματικότητα 99%.

Πλεονεκτήματα: Δεν επηρεάζεται από τη συμμόρφωση της ασθενούς, αφού μπορεί να παραμείνει στη μήτρα μέχρι και για 5 χρόνια. Δεν γίνεται αισθητό κατά τη συνουσία.

Μειονεκτήματα: πιθανή αύξηση της ποσότητας του αίματος της περιόδου, ή και μεσοκυκλική αιμόρροια. Μικρή αύξηση της πιθανότητας για εξωμήτριο κύηση, ειδικά τον πρώτο χρόνο της χρήσης. Η τοποθέτησή του γίνεται από γυναικολόγο. Δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Σπιράλ προγεστερόνης: Αποτελεσματικότητα 99%.

Πλεονεκτήματα: Όπως και στο σπιράλ χαλκού. Επιπλέον, μειώνει πολύ τη ροή του αίματος κατά την έμμηνο ρύση, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει αυτές τις γυναίκες που ταλαιπωρούνται από μηνορραγίες.

Μειονεκτήματα: Μικρή αύξηση της πιθανότητας για εξωμήτριο κύηση, ιδιαίτερα κατά τον πρώτο χρόνο χρήσης. Η τοποθέτησή του γίνεται από γυναικολόγο. Δεν προφυλάσσει από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης:

Θηλασμός: Μπορεί να είναι μία πολύ αποτελεσματική αντισύλληψη, αλλά σε κάποιες γυναίκες επανέρχεται η περίοδος και άρα η ωορρηξία, ενόσω θηλάζουν. Προτιμότερο να χρησιμοποιούν και προφυλακτικό.

Θερμομέτρηση, παρατήρηση της τραχηλικής βλέννης. Αμφίβολη η αποτελεσματικότητά τους ως προς την αντισύλληψη. Χρησιμοποιείται κυρίως από τα ζευγάρια που θέλουν να συλλάβουν. Φυσικά παραμένει ο κίνδυνος για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Διακεκομμένη συνουσία: Εξαιρετικά επικίνδυνη μέθοδος ως προς την αντισύλληψη, αλλά επίσης δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Μόνιμες μέθοδοι:

Γυναικεία στείρωση

Αντρική στείρωση

Σε κάθε περίπτωση η απόφαση για αντισύλληψη πρέπει να λαμβάνεται μετά από λεπτομερή ενημέρωση από τον γιατρό για τα υπέρ και τα κατά της κάθε μεθόδου.

 

Ελένη Τζαχρήστα

Μαιευτήρας-Γυναικολόγος